Her yıl milyonlarca kişi sinüzit nedeniyle ciddi ağrılar yaşıyor ve dertlerine çare arıyor. Peki, "sinüzitten korunmak mümkün mü?" ya da "Bu hastalığın tedavisi var mı?" Sinüzitle ilgili merak edilen tüm sorulara Acıbadem Adana Hastanesi KBB Uzmanı Dr. Feyha Kahya Ay doğan, yanıt verdi. Yüz kemiklerinin içindeki yüz sinüslerinin üzerinde bulunan mukoza zarı iltihaplanarak sinüzite neden oluyor. Yeni doğmuş bir bebeğin bile çok küçük de olsa sinüsleri var. Başlangıçta bezelye büyüklüğünde olan bu boşluklar yaş ilerledikçe burnun içinden yüz ve kafatası kemiklerinin içine doğru genişliyor. Çocukluk ve genç erişkinlik çağında da büyüyerek genişlemeye devam ediyor. Sinüsler, burnun iç yüzeyini kaplayan zarın aynısı tarafından kaplanıyor. Sinüsler küçük açıklıklarla burun boşluğuna bağlanıyor ve bu bölgelerin tıkanması sinüzit ataklarının ortaya çıkmasına sebep oluyor.

 Sinüzit niçin oluyor? Sinüsler, burun sisteminin bir parçası. Normal şartlarda burun ve sinüsler günde yaklaşık yarım litre mukus adı verilen salgı üretiyor. Mukus, burun yüzeyi (mukoza) üzerinde hareket ederek toz parçacıklarını, bakterileri ve diğer havayla taşınan partikülleri süpürüyor ve yıkıyor. Daha sonra bu mukus geriye, boğaza doğru süzülüyor ve yutuluyor. İçindeki parçacıklar ve bakteriler de mide asidi tarafından parçalanıyor. Birçok insan bunun farkına bile varmıyor. Eğer bu salgının içeriğinde farklılık oluşursa o zaman geniz ya da burun akıntısı şeklinde hissedilmeye başlanıyor. Hava kirliliği, alerji veya virüsler tarafından irrite edilen burun mukozası normalden çok fazla mukus üretiyor. Salgı kendini burnun önünde ve arkasında fazla miktarda akıntı şeklinde gösteriyor. Bir diğer reaksiyon ise salgılanan mukusun yapışkan ve kıvamlı olması şeklinde. Bu, hava kanallarının çok kuru olduğu ve zarların yeterince sıvı salgılayamadığı durumlarda görülüyor. Bakteriler tarafından oluşturulan enfeksiyonlarda da yapışkan ve kıvamlı mukus gözleniyor. Aynı zamanda iltihap nedeniyle mukusun rengi de sarı veya yeşil olabiliyor.

 Nasıl kronik hale geliyor? Tipik akut sinüzit, soğuk algınlığı veya alerjik bir atak sonucunda fazla miktarda mukus salgılanması ile ortaya çıkıyor. Zarlar o kadar çok şişiyor ki sinüslerin küçük açıklıkları kapanıyor. Hava ve mukus burun ile sinüsler arasında rahat hareket edemiyor ve mukus, sinüslerin içinde birikerek basıncın artmasına neden oluyor. Hangi sinüsün etkilendiğine bağlı olarak yüzde veya alında üzerine basmakla oluşan, gözlerin arasında veya gerisinde, yanaklarda ve üst dişlerde ağrı meydana gelebiliyor. Çıkışı kapalı ve mukus dolu bir sinüs, bakterilerin üremesi için çok uygun bir ortam. Soğuk algınlığı normalden fazla sürer ve burun akıntısının rengi sarıdan yeşile dönerse bakteriyel enfeksiyon gelişiyor. Akut sinüzit olgularında yüzdeki ve alındaki ağrı çok şiddetli olabiliyor. Baş ağrısına, göz ağrısı, halsizlik, yüksek ateş, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, ağız kokusu ve geniz akıntısı eşlik edebiliyor. Sinüs çıkışının uzun süre kapandığı durumlarda kronik sinüzit gelişebiliyor.

Alerjisi olanlar için sinüzit? Sinüs kanallarının tıkanmasına sebep olan durumlar, sinüzite zemin hazırlıyor. Alerjisi olanlarda sinüzit atakları daha sık görülebiliyor ve alerji, soğuk algınlığı gibi mukozanın şişmesine, sinüs kanallarının kapanmasına, mukus akımının engellenmesine ve bakteri enfeksiyonuna neden oluyor.

Kimlerde daha çok rastlanıyor? İyi nefes alamayan ve mukus akışını engelleyecek yapısal burun bozuklukları olanlarda sinüzit atakları daha sık oluşabiliyor. Burun kıkırdağı eğriliği, geniz eti ve polip gibi durumlar buna örnek olabiliyor. Sık sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren ve kalabalık ortamlarda bulunan kişilerde de yine sinüs enfeksiyonuna çokça rastlanıyor. Ayrıca sigara içenler de nikotinin doğal direnç mekanizmasını bozmasından dolayı daha sık sinüzit geçiriyor. Bazı sinüzit atakları ise üst dişlerdeki enfeksiyonlara bağlı olabiliyor.

 Sinüzit diğer organlara da zarar verir mi? Sinüzit olgularının büyük çoğunluğu tıbbi tedaviye cevap veriyor ve tehlikeli değil. Bununla birlikte sinüs içindeki bir enfeksiyon hem göze hem de beyne yayılarak tehlikeli bir durum yaratabiliyor. Neyse ki enfeksiyonun göze veya beyne yayılması çok nadir. Enfeksiyonlu sinüslerden akan mukus akciğerlerde de enfeksiyona neden olabiliyor. Bunun sonucunda sinüzit; bronşit, kronik öksürük veya astımı ya azdırıyor ya da bunların ortaya çıkmasına neden oluyor.

Tedavisi mümkün mü? Sinüzit tanısının konması ve tedavinin uygun şekilde planlanması çok önemli. Bazı durumlarda sinüslerin röntgen filminin çekilmesi gerekebiliyor. Hastalığın seyrine göre tedavide antibiyotik uygulaması veya cerrahi müdahale, hatta bazen her ikisi de gerekebiliyor. Akut sinüzit çoğunlukla antibiyotik tedavisine yanıt verirken kronik sinüzit tedavisinde genellikle cerrahi müdahaleye başvuruluyor. Son yıllarda uygulanan "Endoskopik Sinüs Cerrahisi" bu hastalıkların çözümünde uygulanan oldukça başarılı bir teknik.

 Sinüzite karşı alınabilecek önlemler:

 - Soğuk algınlığı olduğunuz zaman buharla nemlendirici kullanın

– Yatağınızın baş tarafı daha yükseltilmiş bir şekilde uyuyun.

 - Alerjiniz varsa bunu kontrol edin.

- Sigara dumanından uzak durun.

- Dengeli beslenin, düzenli egzersiz yapın.

- Enfeksiyonu olduğunu bildiğiniz insanlarla temasınızı sınırlamaya çalışın, olmuyorsa sık el yıkamak, ortak havlu kullanmamak gibi bir takım önlemler alın.