Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi ve Fitoterapi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Erdem Yeşilada’yla ‘Apiterapi - Arıyla Gelen Şifa’ adlı kitabını konuştum.

Son yıllarda apiterapi çok konuşulur oldu. Apiterapi ne demek? Basit bir şekilde; bal, arı poleni, arı sütü, propolis, bal mumu, arı zehri gibi arı ve kovan ürünlerinin sağlığın korunması ve geliştirilmesi, hastalıkların önlenmesi ve tedavisi amacıyla kullanılması şeklinde tanımlanabilir. Arı ürünlerine ilginizin  başlama şekli, bu kitabı hazırlama öykünüz çok ilginç, anlatır mısınız?

Bir gün odama, Farmakoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İ. Kanzık ile birlikte Hemşinli tanıdığı bir arıcı olan Mehmet Güneysu geldi. Arıcı ‘bal ve arı polenini karıştırarak’ çeşitli hastalıkların tedavisi için sattığını söyleyerek, bu karışımın gerçekten etkili olup olmadığının tespit edilmesini istiyordu. Yanında bal, arı poleni ve hazırladığı karışımı getirmişti. Konu ilgimi çekti.

Bal ve bal - polen karışımı yoğun, macun kıvamında olduğundan gerekli miktarları ayrı ayrı tartıp deney hayvanlarının ağzına, onları incitmemek için kemik bir spatül yardımıyla verdikten sonra, ağızlarını elimizle kapatarak yutmalarını sağladık.

Genelleme yaparsak hangi ürün neye iyi geliyor?

Etkinlik kuvveti olarak her biri farklılık gösterebiliyor. Hepsinin mikroplar üzerinde, dermatolojik sorunlarda, soğuk algınlığı, mide ve bağırsak sistemi hastalıkları, iltihaplı hastalıklar, bağışıklık sistemi, kanser vb. hastalıklarda etkisinden söz edilebilir, ama bu arı ürününe göre zayıf ya da kuvvetli olabiliyor.

Bal, polen, propolis, arı sütü…  Konuşulacak çok konu var. Biz sizinle polenden başlayalım. Polen tam olarak nedir?

Polen yerine ‘Arı poleni’ ifadesini kullanmak doğru olacaktır. Arı, çiçek çiçek dolaşırken elektrostatik yükü nedeniyle vücuduna yapışan polenleri nektar vasıtasıyla nemlendirerek arka ayaklarındaki özel boşluklara ya da karın kısmındaki tüyler grubuna doğru iterek toplar. Kovana girerken kovanın önüne arıcılar tarafından kurulan tel kafes tuzaklardan geçerken bu polenler düşerler. Bu şekilde toplanarak değerlendirilir.  

Dünyada  her yıl 10 bin ton arı poleni tüketiliyormuş. Sağlığımıza yararı nedir?

Arı poleninin zengin amino asit, karbonhidrat ve polifenolik madde içeriği ile bir insanın günlük temel beslenme ihtiyaçlarını karşılayabileceği bildiriliyor. Ayrıca tavşanlar üzerinde yürütülen çalışmada, 10 hafta süresince arı poleni verilmesi ile sperm kalitesinin arttığı, doğurganlık oranının yükseldiği bildiriliyor.

Kitabınızda arı polenini sporcu destekleriyle karşılaştırıyorsunuz, bu bölüm çok ilgimi çekti, arı poleninin gücünü ortaya koyuyor. Sporcular performans artırmak için arı poleni kullanabilir mi?

Balparmak laboratuvarları tarafından yapılan çalışma, günde 100 gram arı poleninin uluslararası yetkin kurumlar tarafından alınması önerilen günlük amino asit, vitamin ve mineral miktarlarını karşıladığını ortaya koydu.

 Polen nasıl ve ne kadar kullanılmalı, nasıl saklanmalı?

Arı poleni mutlaka buzdolabında, soğukta bekletilmeli. Çünkü uygun olmayan koşullarda saklandığında içerisindeki karbonhidratlar nedeniyle özellikle hastalık yapan mikropların gelişimi için ideal ortam sağlayacaktır. Genel olarak günde yarım ile bir çay kaşığı alınması önerilmektedir. Ancak sporcular için 15 gram ve daha yüksek miktarlarda kullanımı mümkündür.

Polen kullanmaması gereken kişiler var mı?

Genel kanı arı poleninin de çiçek poleni gibi alerjiye yol açabileceği şeklindedir. Halbuki yürütülen bilimsel araştırmalarda, tam aksine, alerjiye karşı etkili olduğu gözlemlenmiştir. Polen arının enzimleri ile muamele edildiği için alerjen etkileride giderilmiş oluyor. Yine de dikkatli olmalı; arı poleni kullanılmadan önce kol dirsek iç kısmına bir miktar sürüp üzerini kapatarak bir gece bekletildiğinde kızarıklık olup olmadığına bakılmalı. Eğer bir kızarıklığa yol açmadıysa, önce birkaç gün ufak miktarlarda alınmalıdır.