İshal, gelişmekte olan ülkelerde sık rastlanan ve dünya genelinde 5 yaş altı ölüm sıralamasında perinatal hastalıklar alt solunum yolu enfeksiyonlarından sonra 3. sırada yer alan önemli sağlık sorunudur.
Çocuklardaki ishal etkenleri arasında en sık sebep viral hastalıklar, viral ishaller arasında da en sık neden % 40-60 oranında rota virüs ishalleridir.
Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Sevinç Tugay, Rota Virüsü ile İlgili Bilgiler Verdi
Rota virüs ilk olarak 1973 yılında Avustralya da tanımlanmıştır. 7 ayrı grubundan, insanlarda hastalık yapan 3 grubu vardır; “A,B, C grupları”. Çocuklarda en sık A grubuna bağlı ishaller gözlenir. En sık sonbahar sonu (Aralık-Ocak) ile ilkbahar ortalarında görülmekle birlikte, yılın her döneminde de olabilir. Özellikle hijyen koşullarının iyi olmadığı ortamlarda rota virüs ishalli bir kişinin dışkısı ile kolaylıkla çevreye yayılabilir. Bu kişinin dokunduğu kapı kolları, telefon, asansör düğmesi, oyuncak, bardak gibi çok çeşitli araçlarla çevredeki kişilere kolaylıkla bulaşabilir. Yapılan çalışmalar virüsün kuru yüzeylerde 6-60 gün arasında canlı kalabildiğini tespit etmiştir.
En Fazla Hangi Yaş Grubu Etkilenir
- Rota virüse bağlı ağır ishaller sıklıkla 3 ay - 2 yaş arasındaki çocukları etkiler.
- 3 aydan önceki bebekler anne sütünden geçen antikorlar sayesinde korunurlar.
- Çocuklar hayatlarının ilk 2-3 yılında mutlaka rota virüs ishaline yakalanırlar ve bu virüse karşı antikor oluştururlar.
- Tüm dünyadaki çocukların %95'i 3-5 yaşına kadar yılda 1 milyondan fazla çocuğun ölümünden sorumlu olan bu virüsle tanışırlar.
- Rota virüsle karşılaşmış olmak daha sonraki enfeksiyon ataklarının daha hafif geçirilmesini sağlar.
- Rota virüs ishali ince bağırsakları etkileyip, sıvı ve elektrolit emilimini bozması; kusma ve ishal ile vücuttaki sıvı elektrolit dengesini bozarak ciddi sıvı kaybına neden olması nedeniyle önemlidir.
- Bu nedenle ishale bağlı hastaneye yatışlarda ilk sırada yer almaktadır.
- Enfeksiyon belirtileri temastan sonraki 12 saat ile 4 gün arasındadır. Çoğunlukla 1-3 günlük kuluçka süresinin ardından aniden kusma başlar.
- Vakaların yarısında ateş eşlik edebilir. 5-8 gün süre ile sulu ishal, hafif ateş, kusma, dirençli iştahsızlık bazen üst solunum yolu enfeksiyonu bulguları (öksürük, burun akıntısı) şeklinde gözlenir.
- Prematürelerde genellikle ağır ishaller şeklinde seyredebilir.
- Tanı için yapılan dışkı tahlilinde kan ve lökosit yoktur, bazı vakalarda dışkıda az sayıda eritrosit tespit edilirken gaitada gizli kan da pozitif çıkabilir.
- Dışkı kültüründe üreme olmaz. Rota virüs antijen testi ile kısa sürede tanı konulmaktadır. Dışkı yoluyla hastalık boyunca virüs atılır hatta bulguların düzelmesinden sonra 2-3 gün daha dışkıda rota virüs tespit edilebilir. Bu yüzden bulaşıcılık en az 1 hafta devam eder.
- Rota virüs enfeksiyonunun tedavisi sadece sıvı elektrolit takviyesinden ibarettir antibiyotik verilmesi gereksizdir.
- Anne sütü alan bebeklerde sık sık emzirilmesi önerilir.
- Ağızdan sıvı alabilirse piyasada hazır bulunan şeker -tuz solüsyonları (ORS) önerilir.
- Probiyotikler barsaktaki viral etkenlerin barsak duvarına yapışmasını, çoğalmalarını, toksinlerin etkisiz hale getirilmesini sağlamak amacıyla kullanılabilir.
- Ağır sıvı kayıplarında ise yatırılarak serum tedavisi yapılmalıdır. Az yağlı ishal diyeti az ve sık beslenme önerilir.
Rota Virüsünden Nasıl Korunmalıyız
Rota ishalinden korunmanın en etkin yolu hijyenin kurallarına uymaktır. Sık sık eller yıkanmalıdır. Son yıllarda geliştirilmiş aşılar da hastalığın önlenmesinde çok önemlidir. Aşıların ilk dozları 6 hafta ile 3 aylık dönemde uygulanmalıdır.