Böbrekler, yaşamsal faaliyetlerimiz için ihtiyaç duyulan biyokimyasal işlemlerin sonunda oluşan atık maddelerin vücuttan atılmasını sağlayan bir organ. Bunun yanı sıra vücut için gerekli olan bazı maddelerin seviyesini ayarlamak gibi bir işlev de üstleniyor. Bu atık maddeler idrar yoluyla vücuttan atılıyor. İdrarda kristal ve taş oluşumunu önleyecek bazı kimyasal maddeler de bulunuyor. Fakat bazı kişilerde bu önleyici mekanizma tam olarak işlev göremiyor. Böbrek taşları da, fazla miktarda olduklarında idrarda çözülemeyen maddelerin kristalleşmesi sonucu oluşuyor. Kalsiyum oksalat ve kalsiyum fosfat, idrarda en sık taş oluşturan mineral tuzlardan.
Böbrek Taşı Neden Ortaya Çıkıyor?
Böbrek taşlarının oluşum nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte bazı risk faktörlerinin etkili olduğu düşünülüyor. Bunlar;
- Genetik etkenler,
- Böbrek hastalıkları,
- Böbrekte yapısal bozukluklar,
- Bazı ilaçlar,
- Bazı bağırsak hastalıkları,
- Hipertiroidi gibi tiroit hastalıkları,
- Beslenme alışkanlıkları,
- Yetersiz sıvı alımı,
- Stresli veya sedanter bir yaşam,
- Sıcak iklimde yaşamak olarak sıralanabilir.
Böbrek Taşı Ağrısı Nasıl Olur:
Böbrek taşları değişik şekil, renk ve boyutta oluyor. Örneğin deniz kumu zerresi kadar küçük olabildiği gibi 7 santime, hatta çok daha büyük bir boyuta bile ulaşabiliyor. Böbrek taşlarının bulunduğu konum ve boyutu da belirtilerin oluşmasında önemli bir rol oynuyor. Böbrek taşlarının en tipik belirtisi ise ağrı. Bu ağrı taşın yerine göre bel bölgesinde olabildiği gibi böbrek ile idrar torbası arasında bulunan böbrek yolundaki konumuna göre karın ve kasık bölgesine de yayılabiliyor. Bazen erkeklerde yumurtalıklara, kadınlarda ise vajinal dudaklara kadar ilerleyebiliyor. Ağrı ile birlikte bazen bulantı, kusma hatta ateş bile görülebiliyor. Ağrının şiddeti ise hastadan hastaya değişebiliyor. Bazılarında çok hafif seyrederken, bazılarında ise hastayı kıvrandıracak ve acil müdahale gerektirecek kadar şiddetli olabiliyor.
Böbrek Taşı Sinsice Büyüyerek Kalıcı Hasar Oluşturabiliyor!Böbrek taşları bazen böbrek fonksiyonunu bozuncaya veya kalıcı hasarlar oluşturuncaya dek belirtisiz büyüyebiliyor. Bu nedenle, özellikle ailesinde böbrek taşı hikayesi olan kişilerin yılda bir kez ürolojik muayeneden geçmeleri öneriliyor.
Böbrek Taşı Tanı Rahatlıkla Konulabiliyor!Böbrek taşının tanısı için; “üriner sistem grafisi” adı verilen röntgen, ultrason ve bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinden faydalanılıyor. En basit yöntem olan üriner sistem grafisinde bazı taşlar görülmeyebiliyor. Ultrasonda ise taşlar böbrek yolundaki bazı yerlerde gözden kaçabiliyor. En etkili yöntem olan tomografide ise tüm vücut iki milimetre aralıklarla taranıyor ve kesin tanı kolaylıkla konulabiliyor.
Basit Yöntemlerle Kendiliğinden Düşebiliyor!
- Her böbrek taşının mutlaka tedavi edilmesi gerekmiyor. Bulunduğu konuma ve boyutuna bağlı olarak bazı taşların sadece izlenmesi yeterli. Böbrek taşının tedavisinde sorunun en az girişimle giderilmesi hedefleniyor. Bunun için de önce taşın kendiliğinden düşmesine yönelik tedavi uygulanıyor. Hastaya bol bol su içmesi, hareket etmesi (merdiven inip çıkmak, basketbol oynamak, dans etmek gibi) öneriliyor.
- Böbrek yolundaki kanalların genişlemesi ve bu sayede taşın kolayca düşmesi için düzenli olarak taşın bulunduğu bölgeye sıcak uygulaması ( sıcak havlu konulması veya sıcak su dolu küvete ya da saunaya girilmesi gibi ) tavsiye ediliyor.
- Ayrıca ağrıyı önlemek için ağrı kesiciler, iltihap varsa iltihap giderici ilaçlar veriliyor. Bu tedavilerle hasta ortalama olarak 1 ay boyunca takip altına alınıyor. Böbrek taşlarının çoğu önerilen tedavilerle kendiliğinden düşüyor. Eğer düşmezse, bu kez girişimsel yöntemlere başvuruluyor.
Böbrek Taşı Cerrahi Tedavisi?
Eğer uygulanan tedaviden sonuç alınamazsa, hastanın şiddetli ağrıları varsa, taş bulunduğu yer ve boyutu nedeniyle riskli bir durum oluşturuyorsa hastaneye yatmak gerekebiliyor.
- ESWL (Taş kırma yöntemi): Böbrek yolunda bulunan taşlar için halk dilinde taş kırma olarak bilinen ESWL yöntemine başvuruluyor. Bu yöntemde yüksek enerjili şok dalgaları ile taşların küçük parçalara ayrılması sağlanıyor.
- Kapalı ameliyat veya endoskopik yöntem: Taşların boyutu büyükse ve bulunduğu yer itibariyle taş kırma yöntemini uygulamak mümkün değilse, kapalı ameliyat veya endoskopik yöntemden faydalanılıyor. Taşlar böbrek içinde ise günümüzde en sık uygulanan endoskopik yöntemde hastanın sırt bölgesinden yaklaşık bir santimlik kesi yapılarak kameralı aletler yardımıyla böbrek içine girilip taşlar çıkarılıyor. Taş böbrek yolunda veya idrar torbasındaysa idrar yolundan kapalı yöntemle girilerek yine kameralı aletler yardımıyla taşa ulaşılıp taş içeride kırılarak dışarı alınıyor.