Ateş nedir, neden yükselir, ne zaman normalin üstünde kabul edilir, nasıl düşürülür?
Çocuklarda ateşle beraber nefes alma ya da yutkunma güçlüğü, kusma ya da ishal varsa, doktora gidilmesi öneriliyor. www.ates.gen.tr sitesi çocuklardaki ateş konusunda ayrıntılı bilgiler veriyor.
Ateş (pirezis) kelimesinin kökeninin Perikles’e dayandığı bilinmektedir. Perikles (M.Ö. 495-429) döneminde yaşamış Yunanlı bir filozoftur. Perikles döneminde hekimler bir takım enfeksiyonları ateş tipi ile tanımlıyorlardı. Ateş bir hastalık değildir. Bir enfeksiyon, bir ödem, bir doku hasarı, aşı gibi nedenlerle vücut ısısını düzenleyen termoregülatör merkezdeki dengenin bozulmasıdır. Çocuğun kulaktan veya ağızdan ölçülen ateşi 36-36,8 ise bu normal ateştir.
Yüksek Ateş Nedir?
Rektal: 38, koltukaltı: 37, oral: 37,5 olarak ölçülen ateş yüksek ateştir. Yüksek ateş küçük çocuklarda havaleye neden olabilmektedir. Ayrıca ateş miyokard fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilmektedir.
Çevresel faktörlerin (çevre ısısının artması, çeşitli metabolik hastalıklar, bazı ilaçlar) ısıyı artırmasına hipotermi denir. Ateşi yükselen kişi üşüdüğünü, oysa hipotermik kişi ise vücudunun ısındığını hisseder.
Ateş Neden Yükselir?
Ateşe neden olabilecek mikroorganizma (bakteri veya virüs) vücuda girer. Bu mikroorganizmalar pirojen adı verilen çeşitli maddeler salgılarlar.
Vücut da cevap olarak endojen adı verilen maddeler salgılar. Vücudun ısısını dengede tutan termoregulatör bölge harekete geçer. Vücudun çeşitli organlarında (akciğer, beyin, vb) bulunan yağ asidi ve türevlerinden oluşan bileşikler sentezlenir. Bunun sonucunda ateş oluşur.
Ateşli Çocuklardaki Acil Durumlar
Ateşli çocukta aşağıdaki belirtilerden bir veya bir kaç tanesi varsa zaman kaybetmeden bir doktora gidilmesi gerekiyor.
- Özellikle 2 aydan küçük çocuklarda görülen ateşde,
- 40 derecenin üstündeki ateşte,
- Uyku eğilimi varsa,
- Cildinde mor döküntüler oluşuyorsa,
- Zor nefes alıyorsa,
- Yutkunma güçlüğü varsa,
- Geçmişinde havale geçirdiyse,
- Boyunda katılık varsa,
- Devamlı kusma, diyare varsa.
Ateş Nasıl Düşürülür?
Çocuk ateşlendiğinde alınacak temel bazı önlemler şöyle sıralanabilir:
- Giysilerini çıkartmak.
- Ilık suyla banyo yaptırmak veya ıslak bezlerle vücut ateşini düşürüp sık sık ölçümlerle ateşin seyrini izlemek.
- Yüksek ateşte normalinden daha fazla sıvı ihtiyacı olduğu için bol sıvı almasını sağlamak.
- Ateşi oluşturan sebebin ne olduğunun tespit ve tedavisi için doktora başvurmak.
Çocuk ateşlendiğinde yapılmaması gerekenlerse şöyle:
- Üşüyebilir diyerek giysilerini çıkartmamak.
- Aşırı dozda ateş düşürücü kullanmak.
- 12 yaş altındaki çocuklarda aspirin kullanmak.