Çocuklar gelişimleri süresince çeşitli davranışsal ve duygusal sorunla karşılaşabilirler. Bunlardan en çok görülenlerin başında kıskançlık, tik, tırnak yeme, parmak emme ve kekemelik sayılabilir. Aşağıda bu sorunlar hakkında kısa bilgiler ve nasıl tavır almanız gerektiği hakkında kısa ipuçları bulacaksınız.
Kıskançlık
Öfke, nefret, kendine acıma, üzüntü gibi duygulardan kaynaklanmaktadır. Kardeşin doğması genellikle çocukta ilk kıskançlık duygularını ortaya çıkarıyor.
Çocuk kıskançlık duygularını nasıl ifade eder?
- Saldırganlık
- Kıskanılan kişiye aşırı sevgi gösterme
- Hayal oyunları
- Gerileme
Ailenin yaklaşımı nasıl olmalıdır?
- Anne - babanın yeterli ilgi ve sevgi göstermesi gerekir
- Çocuğun kıskançlık duyguları görmezlikten gelinmeli, bu konuda sözlü bir uyarıda bulunulmamalıdır.
- Kıskançlık yeni bir kardeşin gelmesi ile ilgili ise kardeşin bakımında rol alması istenir.
Tik
İstem dışı amaçsız tekrarlayan kas hareketidir. Yüz ve boyunda daha sık görülür. Bunlar göz kırpma, dudak emme, burnunu çekme, yüzünü veya burnunu kırıştırma, omuz oynatma, boğaz temizleme, öksürmedir. Birden fazla tik bir arada görülebilir. Zaman zaman tiklerin sıklığı ve şiddeti değişebilir. Uykuda kaybolursa, stresle de artarlar.
Tik ne zaman ortaya çıkar?
Sıklıkla 4 - 10 yaşlar arasında görülür. Geçici yada uzun süreli olabilir. Bazen geçtiğinde bile sıkıntılı durumlarda tekrar ortaya çıkabilir. Çocukta iç çatışma ve sıkıntının göstergesidir. Tikler pasif, içe kapanık, kendine güveni olmayan, korkulu öfkeli, yorgun çocuklarda daha sık görülür. Ayrıca aile ortamının iyi olmadığı durumlarda da görülebilir.
Ailenin yaklaşımı nasıl olmalıdır?
- Tikin hangi durumlarda ne sıklıkla ortaya çıktığı, ne tür bir tik olduğu belirlenmeli.
- Çocuğun güven duygusu geliştirilmeli.
- Aile çocuğun tikini eleştirmemeli, düzeltmeye çalışmamalı.
- Aile içi iletişime dikkat edilmeli.
- Çocuğa sorunlarla başa çıkma ve fiziksel rahatlamayı sağlayıcı aktiviteler öğretilmeli.
Tırnak Yeme
Tırnak yeme nedir?
Gerilim azaltıcı bir davranıştır. 3 - 4 yaştan sonra başlar, 15 - 16 yaşında bazen de yetişkin döneme kadar sürer.
Çocuklar ne zaman tırnak yer?
Heyecanlandıklarında, korkulu bir film izlerken, sınava girerken vb. durumlarda. Bazen de gerilim olmasa da alıştıkları için tırnak yerler.
Tırnak yeme hangi ailelerde görülür?
Otoriteler, çocuğa güven vermeyen, baskıcı, devamlı eleştiren, azarlayan, ilgisiz, sevgisiz ailelerde daha sık görülür. Ayrıca ailelerde ve yakın çevrede tırnak yiyen birinin bulunması bu alışkanlığın gelişmesine neden olabilir.
Tırnak yeme nasıl önlenebilir?
- En etkili yaklaşım 3 - 4 yaşına kadar bu alışkanlığın görmezlikten gelmesidir.
- Öncelikle çocuğun hangi durumlarda tırnak yediği belirlenmeli.
- Çocuğa yenmemiş tırnağın güzel olduğu fazla üzerinde durmadan anlatılmalı.
- Okul çağındaki kız çocuklarına, manikür takımı oje vs. alınmalı.
- Çocuğa zaman verilmeli fazla zorlanmamalı .
- Güven duygusunun gelişmesini sağlamalı.
Parmak Emme
Parmak emme nasıl bir davranıştır?
Parmak emme zararsız bir davranıştır ve gelişmenin doğal bir parçasıdır Gerilimi azaltır. Ancak 5 - 6 yaşlarından sonra parmak emme davranışı rahatsız edici şekilde ve sürekli devam ediyorsa sorun oluşturabilir.
Çocuk parmağını ne zaman emer?
Genellikle 3 - 4 aylardan sonra, beslenmeyi izleyen saatlerde başlar. Çocuklar uykuya dalarken, acıkınca, korkunca, beslenmeden sonra, sıkıntıda olduklarında, anneden ayrıldıkları zamanlarda parmak emerler. Parmak emme dişleri etkilemez. Beslenme ile ilişkili değildir. Aşırı koruyuculuk, çocuktan beklenti, ilgisizlik ve sevgisizlik buna neden olabilir. Burada önemli olan gerileme belirtisi olan bu alışkanlığın etkenleri anne baba tarafından keşfedilerek ortadan kaldırılabilir.
Parmak emen bir çocuğa nasıl yaklaşılır?
- Bu durum sorun haline getirilmemeli.
- Aile bu davranış karşısında sakin olmalı.
- Çocuğun meme veya biberonu istediği kadar emmesine izin verilmeli.
- Çocuk 2_3 yaşında ve parmağını bir sorunla karşılaştığında emiyorsa, üzerinde durulmamalı.
- Çocuk büyüdükten sonra hala parmak emmede ısrar ediyorsa, tehdit etmek, yanlış olduğunu söylemek, parmağına acı sürerek yasaklamak, ödüllendirmek veya utandırmak bu davranışın kalıcı olmasına neden olabilir.
Yapılması gerekenler nelerdir?
- Güven duygusu geliştirilmeye çalışmak.
- Dikkatini başka yöne çekmek.
- Bireysel ve grup oyunlarına katılmasını sağlamak.
- Başka yollardan doyum sağlanmasına çalışmak
- İlk yaş içinde zararlı bir davranış olmadığını unutmamak.
Kekemelik
Ses, hece ve sözcüklerin tekrarı, uzatılması ve konuşmanın akışını kesen duraklamalar şeklinde görülen konuşma bozukluğudur. Bozukluğun şiddeti kişinin içinde bulunduğu duruma göre değişir. Sınav, korku, endişe yaratan ortamlar, çekinilen kişilerle konuşma zorunluluğu durumlarında ortaya çıkar.
Çocukların 2 - 3,5 yaşlar arasında kekelemesi normaldir. Bu durum kendini ifade etmede kelime darağacındaki yetersizlikten kaynaklanır.
Kekemelik hangi durumlarda görülür?
- Sıkıntı yaratan durumlarda.
- Ailenin diğer bireylerinde kekemelik varsa.
- Korku yaratan durumlarda ( köpek havlaması, doktora gitme, hastaneye yatma, bir yere kapatma, dövme gibi).
- Baskılı tuvalet eğitimi.
- Çocuğun kendi gereksinimlerini bağımsızca karşılamasına izin vermeme durumunda.
- Arkadaş seçimine karşılığında.
- Güzel konuşma konusunda uyarıldığında.
- Yaşının üzerinde düzenlilik ve olgunluk beklendiğinde.
- Aşırı eleştirildiğinde.
Ailenin yaklaşımı nasıl olmalıdır?
- Çocuğun konuşmasının sık sık düzeltilmemesi.
- Çocuğa kekeleyecek konusunun hissettirilmemesi.
- İlgi ve sevgi gösterilmesi ve bunun aşırı olmaması.
- Düzgün, kibar, "efendim" li, "lütfen" li konuşmasının istenilmemesi.
- Aşırı kuralcı ve denetimci tutumun gevşetilmesi.
- Çocukta yetersizlik duygusu gelişmesinin önlenmesi (alay etme, utandırma).
- Çocuğun konuşması üzerinde odaklanılmaması.
- Çocuğun zaman zaman sevdiği akrabalarının yanına gitmesine izin verilmesi.
- Çocuğun beslenme ve uykusuna dikkat edilmesi.
- Çocuk okula gidiyor ise öğretmeni ile bu konumda işbirliği yapılması.