Bağışıklık sistemindeki doğuştan gelen bozuklukların veya yetmezliklerin en önemli göstergesi, çocuklarda sık tekrarlayan enfeksiyonlardır. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk İmmünoloji-Alerji Uzmanı Dr. Gülten Türkkanı Asal, çocuklarda bağışıklık sistemi hakkında detaylı ve önemli bilgiler verdi. 

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ NEDİR?

Bağışıklık sistemi; vücudumuzu, enfeksiyona yol açan mikroplara karşı koruyan, mikroplarla savaşan savunma sistemimizdir.

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIR?

Bağışıklık sistemi, birçok organ, doku ve hücreden oluşmaktadır. Bunların en başında lenf bezleri, kemik iliği, dalak, timüs bezi, solunum sistemi, bağırsak ve deride yerleşen lenfoid sistem gelir.

Bağışıklık sistemi her türlü  mikrobu, vücuda girer girmez öldürmek için savaşan doğal bağışıklık ve daha önce karşılaştığı mikropları tanıyarak savaşan edinsel bağışıklık sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu iki sistem sürekli olarak iletişim halinde çalışarak vücudumuzu mikroplara karşı korumaktadır. Doğal bağışıklık sistemimiz her an mikroplarla savaşabilecek biçimde hazırdır. Dış dünya ile tanışmanın ilk aşamasında, normal yolla doğan bebeklerde, annenin vajinal florasındaki faydalı mikroplar doğal bağışıklık sisteminin en önemli elemanlarıdır. Edinsel bağışıklık sistemi ise mikroplar ile karşılaştıkça çalışmaya başlar. 

İlk 6 ay içinde anneden bebeğe, göbek bağı aracılığı ile geçen edinsel bağışıklığın temel taşı olan antikorlar, bebeği mikroplara karşı korumaktadır. 6. Aydan sonra, bu antikorlar yavaş yavaş kanda azalırken, çocuğun kendi bağışıklık sisteminin ürettiği antikorlar çoğalmaya başlar.

Bağışıklık sisteminde doğuştan gelen bir hastalık yoksa, normal koşullarda bağışıklık sisteminin güçlenmesi, tüm mikroplar ile savaşabilecek hale gelmesi, çocuklarda 36-72. aya kadar uzayabilir. Bu süreçte bağışıklık sistemi mikroplar ile karşılaştıkça güçlenmektedir.

 BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN HASTALIKLARI HANGİ ŞİKAYETLERE YOL AÇAR?

Bağışıklık sistemindeki doğuştan gelen bozuklukların veya yetmezliklerin en önemli göstergesi, çocuklarda sık tekrarlayan enfeksiyonlardır. Bunun yanı sıra;  göbek kordonunun geç düşmesi,  ağızda uzun süren pamukçuk ve yaralar, uzun süren ishal, büyüme ve gelişme geriliği, deride geçemeyen yaralar, lenf bezlerinde, karaciğer ve dalakta büyüme, ilerleyici denge bozuklukları, otoimmün hastalıklar görülebilmektedir.

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ HASTALIKLARINDA, ENFEKSİYONLARIN ÖZELLİĞİ NEDİR?

Bağışıklık sistemi hastalığı olan çocuklarda enfeksiyonlar, sık tekrar eder. Özellikle damardan antibiyotik tedavisi gerektirir. Bazen birden çok mikrobun aynı anda enfeksiyon oluşturması nedeniyle antibiyotiğe ek olarak antiviral- antifungal ilaçlar kullanmak gerekebilir. Genellikle enfeksiyonlar ağır seyirlidir ve çoğu zaman hastaneye yatışı gerektirir. Bağışıklık yetmezliğinin şiddeti ve eşlik eden başka hastalıklara göre bazen enfeksiyonlar kronikleşebilir. 

 ÇOCUĞUN SIK HASTALANMASI BAĞIŞIKLIĞININ ZAYIF OLDUĞUNU MU GÖSTERİR?

Sık hastalanan her çocuk bağışıklık sistemi hastalığı olan çocuk değildir. Enfeksiyon sıklığı, yerleşimi, süresi, tedaviye cevabı, aile hikayesi bağışıklık sistemi hastalığını düşünmekte yol göstericidir.

Bir yıl içinde dört veya daha fazla kulak enfeksiyonu, iki veya daha fazla ağır sinüzit, iki veya daha fazla zatüre geçirilmesi, iki ay veya daha uzun süren antibiyotik kullanımına rağmen enfeksiyonların düzelmemesi, kilo alamama ve büyüme geriliği, tekrarlayan cilt ve organ apseleri, ağızda kalıcı pamukçuk veya ciltte mantar enfeksiyonu, enfeksiyon tedavisi için her seferinde damardan antibiyotik kullanma gereksinimi, derin doku ve organlarda yaygın enfeksiyon geçirilmesi durumunda, bağışıklık sistemi hastalıklarının mutlaka araştırılması gerekmektedir. 

SIK HASTALANAN ÇOCUKTA BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ HASTALIKLARI YANI SIRA HANGİ HASTALIKLAR ARAŞTIRILMALIDIR?

Sık hastalanan çocuklarda kansızlık, D vitamini eksikliği, geniz eti-bademcik büyüklüğü, reflü ve alerjik hastalıkların olup olmadığı, mutlaka araştırılmalıdır. Ayrıca çocuğun yeterince dengeli beslenememesi ve beslenme yetersizliği, evde sigara içilmesi, ev, kreş ve anaokulunun fiziki şartları da sık hastalanmaya etki eden faktörlerdir.

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ HASTALIKLARI NASIL SAPTANIR?

Bağışıklık sistemi hastalıkları, öncelikle şüphe duyulan çocuklarda birtakım kan testleri ile araştırılmaktadır.

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ HASTALIKLARININ TEDAVİSİ VAR MIDIR?

Bağışıklık sisteminin doğuştan gelen ve ölümcül olan birtakım hastalıklarında kemik iliği nakli tedavisi tek seçenektir. Bunun dışındaki bazı bağışıklık sistemi hastalıklarında damardan veya ciltten uygulanan tedavi yöntemleri vardır. Her hastalığın farklı mikrop grubu enfeksiyonuna yatkınlığı farklı olduğu için, gerekli antimikrobial tedavilerin Çocuk Alerji –İmmünoloji uzmanı tarafından planlanması gereklidir.