Dengeli Beslenme Sağlığın Temel Şartı

Her şeyden dengeli bir şekilde yerseniz, harcadığınız kaloriyle aldığınızı eşit tutarsanız, problem de yaşamazsınız. Yeterli ve dengeli beslenmek için temel besin gruplarından karbonhidratlar (tahıl, nişastalı yiyecekler, kuru baklagiller), sebze ve meyveler, süt ve yoğurt, et ve et ürünlerinden her öğün en az bir çeşidine yer verilmesi gerekiyor. İşin iyi yanı ise, bu seçeneklerin, farklı sosyo-ekonomik düzeydeki bireyler için de uygun olması.

Dengesiz ve sağlıksız beslenme, şişmanlık, kroner kalp hastalıkları, diyabet, bazı kanserler, osteoporoz gibi öldürücü ve hayat kalitesini düşürücü olarak nitelendirilen hastalıkların oluşmasında önemli faktördür. Türkiye bu açıdan kritik bir durumda. Sadece İstanbul da yaklaşık bir milyon diyabetli var ve kalp hastalıklarında kadınlarda Avrupa birincisiyiz.

Beslenme, karın doyurmak veya canın çektiğini yemek değildir. Beslenirken amaç, bireyin yaşına, cinsiyetine, çalışma ve özel durumuna uygun enerjiyi ve besin öğelerinin her birini yeterli miktarlarda sağlamaktır. Bunun yanı sıra besinlerin uygun seçimi, hazırlanması, pişirilmesi, saklanması ve tüketilmesinde belirli kurallara uyularak besin değerlerinin korunması ve maliyeti düşürülmesi de diğer amaçlarındandır. Yiyeceklerin satın alınmasından, pişirilmesine kadar geçen süreç de sağlıklı beslenmeyi içerir. Doğru seçim, doğru zamanda, doğru miktarda tüketilmelidir.

Günde 50 Besin Öğesine İhtiyaç Var

Besin öğelerini 6 grupta toplanır: Vitaminler, mineraller, proteinler, yağlar, karbonhidratlar ve su. Yani kısaca 50 ye yakın besin öğesine her gün ihtiyacımız var. Bu 50 öğeyi bir yiyecekte bulamıyoruz. Bunları içerdikleri besin öğeleri türleri, miktarları ve besleyici değerleri yönünden 4 temel besin grubunda topluyoruz. Karbonhidratlar (tahıl, nişastalı yiyecekler, kuru baklagiller), sebze ve meyveler, süt ve yoğurt, et ve et ürünleri.

Sofra Düzenine Yeni Ayar

Yeterli ve dengeli beslenmek için 4 temel besin grubundan her öğün en az bir çeşidine yer verilmesi gerekiyor. Bu seçenekler farklı sosyo-ekonomik düzeydeki bireyler için de mevcut. Sofra düzenimizi yeniden ayarlamamız gerekiyor. Hem doğru, hem yeterince hem doğru zamanlarda tüketmek en doğrusu. Çünkü yeterli ve dengeli beslenmenin birinci ilkesi, öğün atlamadan yiyecekleri tüketmektir. İkincisi, yavaş yiyip iyi çiğnemektir. Üçüncüsü, az önce söylediğim çerçevede seçip tüketmektir.

Sağlıklı beslenirken aslında hiçbir yiyecek yasak değildir. Önemli olan, harcadığımız enerji ile aldığımız enerjinin dengeli olması ve sağlıklı besinlerin tercih edilmesidir. Bol miktarda sebze, meyve (günde en az beş-yedi porsiyon), özellikle kepekli tam tahıl ürünleri, yağ oranı düşük veya yağsız ürünler tüketilmeli, hayvansal yağ yerine zeytinyağ ve mısır özü, ayçiçek, soya, yumuşak margarin kullanılmalıdır. Ayrıca balık, kurubaklagil ve beyaz et tüketimi de artırılabilir.

Kalorisi yüksek, besin değeri düşük yağ ve şeker içeren her türlü unlu yiyecekten kaçınılması gerektiğini zaten biliyorsunuz. Bunun yanı sıra kızartmalardan, fazla tuz ve şekerden ve alkolü içeceklerden de uzak durulması, mümkün olduğunca az tüketilmesi gerekiyor.